Wat is surrealisme in schilderkunst en hoe pas je het toe?

Geschiedenis van het surrealisme in de schilderkunst

Het surrealisme is een kunststroming die zijn oorsprong vindt in de vroege 20e eeuw. Het ontstaan ervan wordt vaak toegeschreven aan de schrijver André Breton, die in 1924 het surrealistisch manifest publiceerde. Hierin pleitte hij voor kunst die de werkelijkheid overstijgt en de kracht van het onderbewuste exploreert. De schilderkunst speelde een centrale rol binnen het surrealisme, waarbij kunstenaars gebruik maakten van dromen, fantasieën, en toevallige associaties om nieuwe beelden te creëren.

Surrealistische schilderijen kenmerken zich door een onconventionele en vaak verontrustende weergave van de realiteit. Veelvoorkomende motieven zijn transformaties, vervormingen en de samensmelting van verschillende objecten en figuren. De schilders probeerden hiermee de

conventionele manier van waarnemen te doorbreken en de kijker bewust te maken van de verborgen betekenissen die schuilen achter alledaagse dingen. Belangrijke surrealistische schilders uit deze periode zijn onder andere Salvador Dalí, René Magritte en Max Ernst, wiens werken tot op de dag van vandaag invloedrijk en inspirerend zijn voor vele kunstenaars.

Belangrijke kenmerken van surrealistische schilderijen

Het surrealisme in de schilderkunst kenmerkt zich door het streven naar het weergeven van de onbewuste gedachten en dromen. Surrealistische schilderijen tonen vaak een vreemde en vervreemdende wereld waarin realiteit en verbeelding samenkomen. Een van de belangrijkste kenmerken van surrealisme is de combinatie van objecten en vormen die normaal gesproken niet bij elkaar zouden passen. Door deze onverwachte associaties ontstaat er een gevoel van vervreemding en mysterie in de schilderijen. Surrealistische kunstenaars gebruiken vaak ook symboliek en abstracte vormen om hun boodschap over te brengen, wat bijdraagt aan de visuele en emotionele impact van hun werk.

Een ander belangrijk aspect van surrealistische schilderijen is het gebruik van vloeiende lijnen en zachte overgangen tussen vormen. Dit geeft de werken een droomachtig en hallucinerend karakter. Surrealistische kunstenaars maken vaak gebruik van technieken zoals vervaging, verplaatsing en vervorming van objecten om een gevoel van desoriëntatie en verwarring te creëren. Ze spelen ook met de compositie en perspectief, waardoor de grenzen van de werkelijkheid worden overschreden. Door deze technieken toe te passen, slagen surrealisten erin om de kijker mee te nemen naar een wereld die verder gaat dan onze dagelijkse perceptie en ons uitnodigt om onze eigen psychologische grenzen te verkennen.

Kijk je liever een video erover? Bekijk de uitleg in een video

 

Invloedrijke surrealisten en hun werken

Salvador Dalí was een invloedrijke surrealistische kunstenaar wiens werken een diepgaande invloed hadden op de kunstwereld. Zijn schilderij “De volharding der herinnering” is een van zijn meest bekende werken en toont zijn kenmerkende stijl van droomachtige, vervormde voorstellingen. De symbolische elementen in Dalí’s schilderijen vertegenwoordigen vaak zijn obsessies en angsten, zoals tijd, seksualiteit en de dood.

René Magritte was een andere invloedrijke surrealistische kunstenaar wiens werken een blijvende indruk hebben achtergelaten. Zijn schilderij “De treachery of images” is iconisch geworden en illustreert zijn geprefereerde thema’s van de relatie tussen woorden en beelden. Magritte maakte gebruik van vervreemdende elementen en visuele paradoxen om de kijker uit te dagen traditionele percepties uit te dagen en te doorbreken. Zijn schilderijen roepen vaak een gevoel van mysterie en verwondering op, en hebben een blijvende invloed gehad op zowel kunstenaars als toeschouwers.

Technieken en methoden gebruikt in surrealistische schilderkunst

Surrealistische schilderkunst staat bekend om het gebruik van verschillende technieken en methoden die bijdragen aan het creëren van een dromerige en vervreemdende sfeer. Een veelvoorkomende techniek die werd toegepast was het automatisme, waarbij kunstenaars zonder vooropgezet plan te werk gingen en zich volledig overgaven aan hun onderbewustzijn. Dit resulteerde in spontane en onverwachte beelden die rechtstreeks uit de geest van de kunstenaar leken op te duiken.

Een ander opvallend kenmerk van surrealistische schilderkunst was het gebruik van collage. Kunstenaars combineerden verschillende niet-gerelateerde beelden en objecten om een nieuwe, onwerkelijke werkelijkheid te creëren. Deze collages werden vaak samengesteld uit bestaande beelden uit tijdschriften, boeken of andere bronnen, waardoor er een interessante mix van elementen ontstond. Door deze technieken en methoden toe te passen, slaagden surrealistische schilders erin om de grenzen van de realiteit te doorbreken en een wereld te creëren die zowel fascinerend als verontrustend was.
• Automatisme: kunstenaars werkten zonder vooropgezet plan en lieten zich leiden door hun onderbewustzijn
• Collage: verschillende niet-gerelateerde beelden en objecten werden gecombineerd om een nieuwe werkelijkheid te creëren
• Gebruik van bestaande beelden uit tijdschriften, boeken of andere bronnen voor de collages
• Grenzen van de realiteit werden doorbroken om een fascinerende en verontrustende wereld te creëren

Symboliek en betekenis in surrealistische schilderijen

Bij het onderzoeken van surrealistische schilderijen is het belangrijk om aandacht te besteden aan de symboliek en betekenis die in deze werken verscholen liggen. Surrealisten maakten gebruik van symbolen om hun innerlijke gedachten, emoties en onbewuste verlangens uit te drukken. Deze symbolen waren vaak ambigu en open voor interpretatie, waardoor elk werk verschillende betekenissen kon hebben voor verschillende kijkers.

Een veelvoorkomend symbool in surrealistische schilderijen is de klok. Deze wordt vaak afgebeeld als gesmolten of vervormd, wat kan worden geïnterpreteerd als het idee van vervreemding van de tijd en de realiteit. De klok kan ook een metafoor zijn voor de vergankelijkheid van het leven en de angst voor de dood. Door het gebruik van dergelijke symbolen nodigen surrealistische schilderijen de kijker uit om na te denken over hun eigen gedachten, emoties en verlangens, en om betekenissen te zoeken die mogelijk diepere lagen van het menselijke bestaan onthullen.

V: Wat is surrealisme in de schilderkunst?

Surrealisme in de schilderkunst is een artistieke stroming die de verbeelding en het onderbewustzijn verkent. Het probeert realistische afbeeldingen te combineren met ongewone, droomachtige of fantasierijke elementen.